Na końcu wpisu znajdziesz informacje o zmianach obowiązujących od 1 czerwca 2020 r.
Ślub wyznaniowy (kościelny) to ten, który zawierany jest przez osoby wierzące podczas ceremonii w kościele (rzadziej w plenerze, ale to temat na kolejny wpis). Dla Katolików jest to pojednanie się dwojga ludzi przed obliczem Boga. Jednak aby związek miał również moc prawną zawiera się ślub konkordatowy lub cywilny. Ślub cywilny może być zawarty samodzielnie w Urzędzie Stanu Cywilnego (USC). Jeśli więc zdecydowaliście się na taką formę, nie musicie martwić się żadnymi kościelnymi formalnościami. Natomiast też z różnych względów niektóre pary decydują się na zawarcie ślubu cywilnego w pierwszej kolejności, a po jakimś czasie dopiero zawierają ślub kościelny. Jest to popularne rozwiązanie na przykład podczas planowania wesela za granicą – formalności w urzędzie często dużo łatwiej jest dopełnić na miejscu jeśli para zamieszkuje na co dzień w Polsce. Z kolei ślub konkordatowy to właściwie potocznie mówiąc „dwa w jednym” (ślub kościelny ze ślubem cywilnym) i jest to najpopularniejsza dotychczas forma. Nic dziwnego, gdyż wszystkie osoby wyznania rzymsko-katolickiego mogą wziąć taki ślub, dzięki czemu zmniejsza się liczba wizyt w USC do minimum, tak więc to na nim skupimy się w tym wpisie.
Wybierając ślub konkordatowy narzeczeni podczas mszy świętej udzielają sobie sakramentu małżeństwa w obecności księdza, czyli tzw. świadka kwalifikowanego. Jednocześnie stają się również małżeństwem w obliczu prawa. Aby tak się stało trzeba oczywiście wcześniej dopełnić pewnych formalności. Poniżej opiszemy formalności dotyczące małżeństwa dwóch katolików (możliwe są również śluby kościelne osób o różnych wyznaniach lub osoby wierzącej z niewierzącą lub gdy jedna z osób jest o rozwodzie, ale tam formalności będzie nieco więcej to również temat na kolejny post).
I. Wizyta w kancelarii parafialnej, w której odbędzie się ślub (3-6 miesięcy przed ślubem)
Na podstawie poniżej wypisanych dokumentów sporządzony będzie protokół przedślubny oraz rozpisane zostaną zapowiedzi przedślubne. Obecnie obowiązkowe są już dwie zapowiedzi (nie trzy jak do niedawna) w niedziele lub święta. Muszą być one wygłoszone w parafiach obojga narzeczonych, i to do nich należy obowiązek poinformowania swojej parafii o zapowiedziach (oczywiście jeśli jest inna, niż ta, w której spisywany jest protokół).
Przygotowania do ślubu konkordatowego warto zacząć od ustalenia daty ślubu w kościele, gdyż decydując się na ceremonię w typowym letnim sezonie, wybrany przez Was dzień może być już całkowicie obłożony. Ustalenie konkretnego terminu pozwoli sprawnie zaplanować kolejne kroki. Poza tym, dla każdej pary narzeczonych planujących również wesele jest bardzo istotne, aby móc zgrać się terminowo ze wszystkimi weselnymi usługodawcami. Tym warto zająć się nawet wcześniej niż 6 miesięcy przed ślubem. Najlepiej tuż po zaręczynach jeśli planujecie ślub nie później niż za 2 lata.
Przeważnie narzeczeni planują ślub w parafii przyszłej panny młodej, ale coraz częściej to już nie reguła. Para może w zasadzie pobrać się w dowolnym kościele, ale musi uzyskać licencję od swojego proboszcza (zezwolenie na przeprowadzenie zaślubin w innej parafii). Poza tym, na pierwszą (lub drugą, jeśli najpierw ustalaliście samą datę ślubu) wizytę w kancelarii na pewno trzeba zabrać:
1. Zaświadczenie o odbyciu kursu przedmałżeńskiego
Kolejnym krokiem warto uczynić poszukiwania kursu przedmałżeńskiego. Jest to ważne z różnych względów. Warto wiedzieć, że nie w każdej parafii takie kursy się odbywają, a w tych, w których są prowadzone, to często tylko kilka razy w roku w ustalonych z góry terminach lub dopiero, gdy zbierze się grupa. Niektóre kursy wymagają około dziesięciu cotygodniowych spotkań, inne jednego lub dwóch weekendów. Tak więc odkładając poszukiwania na ostatnią chwilę może okazać się, że nie zdążycie dopełnić tej obowiązkowej formalności. Kolejną kwestią są Wasze oczekiwania, a kurs kursowi nierówny. Są spotkania z zajęciami w grupach i ćwiczeniami lub polegające jedynie na słuchaniu i obecności, takie prowadzone przez księży, siostry zakonne lub małżeństwa ze wspólnot kościelnych. Charakter i wrażenia po takich naukach mogą być bardzo różne, tak więc warto popytać znajomych i wybrać kurs odpowiedni dla Was.
2. Zaświadczenie o odbyciu spotkań w Poradni Rodzinnej
Poradnia rodzinna to często bagatelizowany i odkładany na ostatnią chwilę obowiązek. To obowiązkowe zaświadczenie, które zazwyczaj otrzymacie po dwóch spotkaniach w parafialnej poradni życia rodzinnego.
3. Świadectwa chrztu i bierzmowania narzeczonych
Wydawane w kancelarii parafii, do której się należy, oba ważne 3 miesiące.
4. Dowody osobiste lub paszporty
5. Świadectwa nauki religii
Wymóg ten zależy od parafii: warto więc sprawdzić na stronie internetowej lub spytać bezpośrednio.
II. Zgłoszenie się do dowolnego USC na terenie Polski (na mniej niż 3 miesiące przed ślubem)
W USC trzeba odpowiedzieć na kilka formalnych pytań, i na pewno przed tą wizytą warto już ustalić jakie nazwisko przyjmie żona (lub mąż) po zawarciu związku. Dokumenty potrzebne do tej wizyty to:
1. Dowody osobiste lub paszporty
2. Skrócone odpisy aktów urodzenia
3. Dowód opłaty skarbowej
Opłatę tę można uiścić na miejscu w kasie urzędu albo wcześniej przelewem na konto urzędu (84 zł).
Na tej podstawie zostanie wydane Wam zaświadczenie o braku okoliczności wykluczających zawarcie małżeństwa. Ważne jest ono 3 miesiące.
III. Druga wizyta w kancelarii parafialnej (około tydzień przed ślubem)
Dokładny termin należy ustalić z księdzem, z którym będziecie rozmawiać na pierwszej wizycie w kancelarii parafialnej. Trzeba zabrać ze sobą:
1. Zaświadczenie o braku okoliczności wykluczających zawarcie małżeństwa (dokument z USC)
2. Potwierdzenie o odczytaniu zapowiedzi w parafiach narzeczonych
Jeśli nie są oboje z parafii, w której odbędzie się ślub.
O ile nie zdążycie odbyć kursu przedmałżeńskiego i/lub wizyt w poradni rodzinnej weźcie ze sobą je na pewno na drugą wizytę w kancelarii. Warto mimo wszystko ustalić ten fakt podczas pierwszej wizyty w kancelarii.
IV. Tuż przed ślubem
Należy dostarczyć do parafii:
1. Zaświadczenia o odbytych spowiedziach przedślubnych
Wymagane są dwie, w tym jedna dzień przed ślubem.
2. Podpisanie zgody na skutki cywilno-prawne małżeństwa konkordatowego
Dokument podpisywany przez przyszłych małżonków oraz świadków (lub podanie ich danych) dzień przed, w dniu ślubu lub podczas mszy świętej.
V. Formalności po ślubie konkordatowym
Po ślubie, w przeciągu 5 dni od zawarcia małżeństwa Kościół jest zobowiązany do dostarczenia kompletu dokumentów do USC. Tam sporządzany jest akt ślubu i po dwóch tygodniach można się tam udać po skrócony akt małżeństwa.
UWAGA – od 1 czerwca 2020 roku wprowadzone będą pewne zmiany dotyczące ślubu kościelnego
Celem zmian jest dokładniejsza weryfikacja narzeczonych pragnących wstąpić w stan małżeński. Intencją takiego stanu rzeczy jest zmniejszenie liczby unieważnianych małżeństw kościelnych. Jak wiadomo, nie istnieje pojęcie ‘rozwodu kościelnego’, jedynie możliwość unieważnienia małżeństwa, na przykład z powodu ukrytej bezpłodności lub braku zamiaru posiadania potomstwa przez jedną ze stron. Tak więc Dekret Konferencji Episkopatu Polski zakładający od 1 czerwca dokładniejsze przeprowadzenie rozmów z narzeczonymi mówi o następujących zmianach:
- Bardziej wnikliwe pytania o szczegóły intymne z życia młodych. Dotychczasowy protokół również zawierał pytania dotyczące płodności, zamiaru posiadania potomstwa czy impotencji, lecz w dużej mierze zależało to od intencji księdza, czy akurat pytał o te sprawy mocno wnikliwie. Nowe przepisy czynią te pytania obowiązkowymi.
- Pytania te poprzedzi obowiązkowe pisemne złożenie przysięgi o stanie wolnym i mówieniu prawdy.
- Narzeczeni będą przepytywani zarówno razem, jak i każdy z osobna. I tu również dla niektórych nie musi to być nowością, ale podobnie jak z wnikliwymi pytaniami o życie intymne, ten proceder będzie również już obowiązkowy.
- Odpowiedzi narzeczonych nie mogą być lakoniczne (‘tak’, ‘nie’), gdyż ksiądz ma za zadanie wpisać szczegółowe odpowiedzi do protokołu.
- Sama niepłodność nie będzie powodem do braku udzielenia zgody na małżeństwo, ale nie może być ukryta. Także należy się spodziewać wnikliwych pytań dotyczących zdrowia.
- Zezwolenia na ślub nie uzyskają natomiast osoby nie wykazujące chęci posiadania potomstwa lub zakładający możliwość separacji w przyszłości. To również nie jest zupełnie nowa sytuacja, jedynie kładziony będzie nacisk na jej dokładne i obowiązkowe przeprowadzenie.
- Utrudniono zawarcie małżeństwa mieszanego, a więc katolika z ochrzczonym niekatolikiem. W takiej sytuacji będzie wymagana specjalna zgoda.
- Standardowo miejscem zaślubin powinna być parafia jednego z narzeczonych (a więc ta, do której się przynależy mieszkając w danym miejscu na terenie Polski miesiąc lub dłużej, tak więc wcale nie parafia rodzinna, z miejsca chrztu, czy inna). Tak więc jeśli ślub będzie planowany w rodzinnych stronach, również będzie potrzebna zgoda proboszcza z parafii zamieszkania.
